کاشی گل و مرغ طرح 6

شکل گیری گل و مرغ امروزی از دوره صفویه صورت گرفته است. از میان هنرمندان این دوره رضا عباسی توانست نخستین بار پرنده کوچکی را از زمینه آثار نقاشی بیرون آورده و به مضمون اصلی نقاشی تبدیل کند. پرنده در بسیاری از فرهنگ ها نماد روح و نقشی واسط میان زمین و آسمان دارد. اعتقادات باستانی زیادی وجود دارد که بعد از مرگ ، روح به شکل یک پرنده جسم را ترک می کند؛ بنابراین، پرنده سمبل روح است. پرندگان در ایران از دوران های پیش از تاریخ، نماد ابر و باران بوده اند. همچنین نمادی از از فر و شکوه و پادشاهی هستند، شاید به همین دلیل باشد که بر کلاه یا تاج برخی از پادشاهان پر یک پرنده به چشم می خورد. گفتگوی عاشقانه گل و مرغ نیز به تسبیح گویی خداوند و ذکر حق تشبیه می شود. گل مقام معشوق را دارد و پرنده (مرغ)، عاشق.

از نظر تاریخی ترکیب گیاهان و پرندگان از زمان دور شدن ترسیم گیاهان به طرح‌های هندسی آغاز شد. زیرا گل‌ها و گیاهان با بافت حلقه‌ای و پر خم و پیچ خود می‌توانند طرح‌های هندسی را بپذیرند اما پرندگان با نرمی اندام‌هایشان به طرح‌های غیرهندسی نیاز دارند. آثار گل و مرغ از دوران سلجوقی، صفوی و قاجار وجود دارند که تفاوت‌هایی میان آن هاست. اما روند تغییرات آنها در طول زمان کند بوده‌است. در اواخر دوران صفویه پرندگان با دقت زیادی کشیده می‌شدند و پس از آن دیگر تغییر شگرفی در این هنر دیده نمی‌شود. اما در شیوه اجرا تفاوت‌هایی وجود دارد. برای مثال در مکتب شیراز گلبرگ‌ها پُرتر هستند و در روش‌های دیگری کاملا نازک و اندک می باشند.